Gdy Urząd Skarbowy uznaje daną transakcję za przestępstwo skarbowe, czynnikiem decydującym o odliczeniu podatku VAT naliczonego jest dochowanie należytej staranności przez podatnika VAT. Mowa zwłaszcza o sytuacji, gdy nie doszło do uiszczenia naliczonego podatku VAT. Wtedy też wspomniany organ ocenia, czy – jako strona transakcji – dochowaliśmy należytej staranności.
Należyta staranność podatnika VAT – co to takiego?
Należyta staranność podatnika VAT to wskazanie najważniejszych okoliczności, które będą brać pod uwagę urzędnicy skarbowi w ocenie działalności przedsiębiorców przy rozliczeniach VAT. Została ona przedstawiona w dokumencie „Metodyka w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych”. Wspomniany dokument skierowany jest nie tyle do przedsiębiorców, ile do urzędników oceniających czy dany podatnik dochował należytej staranności w zakresie podatku VAT. Wyróżnia on dwa etapy, na których ma miejsce ocena dochowania należytej staranności. Mowa o etapie rozpoczęcia współpracy z kontrahentem oraz etapie kontynuacji współpracy. Oba etapy podzielone zostały według kryteriów formalnych oraz transakcyjnych.
Etap rozpoczęcia współpracy
Kryteria formalne:
- potwierdzenie obecności bądź jej braku w KRS lub CEIDG
- potwierdzenie rejestracji bądź jej braku jako czynny podatnik VAT
- sprawdzenie obecności w wykazie podmiotów niezarejestrowanych jako podatnicy VAT
- sprawdzenie posiadania i przedstawienia niezbędnych koncesji oraz zezwoleń
- sprawdzenie umocowania reprezentantów kontrahenta lub pełnomocnictw udzielonych przez wyżej wymienione osoby
Kryteria transakcyjne:
- brak ryzyka przeprowadzanych transakcji;
- zapłata w formie gotówki przy transakcjach powyżej 15 000 zł
- uiszczenie należności na dwa różne rachunki bankowe
- brak uzasadnienia dla ceny odbiegającej od ceny rynkowej
- zakup towarów odmiennych od tych przyjętych dla branży kontrahenta
- kontakt z kontrahentem niewłaściwy dla transakcji
- brak oznak prowadzenia działalności w siedzibie kontrahenta
- brak uzasadnienia ekonomicznego dla skrócenia terminu płatności
- nietypowe dla branży warunki transakcji
- towary niezgodne z wymogami jakościowymi
- zbyt niski kapitał zakładowy
- brak zaplecza organizacyjno – technicznego odpowiedniego dla skali działalności
- brak strony www bądź social mediów
Etap kontynuacji współpracy
Kryteria formalne:
- systematyczne sprawdzanie statusu podatnika VAT
- systematyczne sprawdzanie niezbędnych koncesji oraz zezwoleń
- kontrola ważności umocowania do działania w imieniu kontrahenta
- sprawdzanie obecności w wykazie podmiotów wykreślonych z rejestru jako podatnicy VAT
Kryteria transakcyjne:
- zawarcie transakcji bez ryzyka gospodarczego;
- w przypadku transakcji, której wartość przekracza 15000 zł płatność gotówką lub obniżenie ceny
- uiszczenie należności za towar na dwa odrębne rachunki bankowe (nie dotyczy mechanizmu podzielonej płatności)
- cena towaru znacząco odbiegająca od ceny rynkowej – bez ekonomicznego uzasadnienia
- zawarcie transakcji na warunkach odbiegających powszechnie przyjętych w danej branży za gwarantujące bezpieczeństwo obrotu
- skrócony termin płatności za towar (bez ekonomicznego uzasadnienia)
- zawarcie transakcji na warunkach odbiegających od powszechnie przyjętych w danej branży za gwarantujące bezpieczeństwo obrotu
- kontrahent dostarcza towary niezgodne z wymaganiami jakościowymi określonymi w przepisach prawnych
- brak pisemnego udokumentowania zawarcia transakcji
- brak uzasadnienia przez kontrahenta zmiany sposobu transportu towaru
Jak widać dochowanie należytej staranności stanowi niezwykle istotną kwestię w kontekście zawierania transakcji. W celu weryfikacji kontrahenta zakresie przesłanek formalnych warto skorzystać z programu Czynny Podatnik VAT od firmy Hogart. Wspomniane narzędzie znajdzie swoje zastosowanie zarówno na etapie rozpoczęcia współpracy, jak i po jej rozpoczęciu. Możliwości programu:
- Sprawdzanie statusu podatnika
- Pełna historia weryfikacji z każdego dnia
- Automatyczne monitorowanie zmian statusu podatnika
- Sprawdzenie statusu podatników w pliku JPK_VAT przed wysłaniem
- Nieograniczona ilość NIP-ów podczas jednorazowej weryfikacji
